زعفران ادویهای با رنگ بینظیر و طعمی فوقالعاده آرامشبخش است، که کاربردهای فراوانی در پختوپز انواع غذا و دسر دارد. بر کسی پوشیده نیست که این طلای سرخ که یکی از گرانترین ادویههای موجود در بازار است، برای بدن انسان فواید سلامتی بسیاری دارد. تقریبا همه ما هنگام خرید زعفران به یاد شلهزرد و تهدیگ زعفرانی یا چای و شربت زعفرانی میافتیم، اما آیا حواسمان به این است که زعفران را با چی نخوریم؟ در این مطلب از هایکا تصمیم داریم در این مورد اطلاعات ارزشمندی به شما ارائه بدهیم. تا انتها همراه ما باشید.
زعفران چیست؟
زعفران، ادویهای ارزشمند و کمیاب است که از نوعی گل کروکوس بدست میآید. زعفران که بیشتر در ایران کشت میشود، جایگاه ویژهای در آشپزی مدیترانهای داشته و در رسپی انواع غذا، دسر و شیرینیهای ایرانی بسیار مورداستفاده قرار میگیرد. علاوهبر آن، هزاران سال است که از آن بهعنوان یک درمان سنتی و موثر استفاده میشود. در حقیقت، بخش کلاله خشکشده گل را با دقت بسیار میچینند و از آن برای تهیه ادویه زعفران، رنگ خوراکی و تولید انواع دارو استفاده میکنند.
از آنجایی که نحوه برداشت آن قدری دشوار و حساس بوده و فرایند تولید آن بهطور کلی زمانبر است، میتوان زعفران را یکی از گرانترین ادویههای جهان دانست. بهطوریکه برای بدست آوردن یک پوند زعفران، به ۷۵۰۰۰ گل محتوی آن نیاز است.
زعفران حاوی مواد شیمیایی زیادی است که بر بهبود وضعیت سلامتی انسان تاثیر میگذارد. برای مثال، میتواند سلولهای سرطانی را از بین ببرد، تورم را کاهش داده و مانند آنتیاکسیدان عمل کند. با اینکه برای تمام اثرات خوبی که هماکنون از خوردن زعفران بدست میآوریم، هنوز به اندازه کافی اثبات علمی وجود ندارد، مردم معمولا از زعفران برای درمان افسردگی، اضطراب، بیماری آلزایمر، دردهای قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و بسیاری شرایط آزاردهنده دیگر استفاده میکنند.
فواید زعفران برای سلامتی چیست؟
پیش از پرداختن به اینکه زعفران را با چی نخوریم، بیایید قدری در مورد فواید زعفران صحبت کنیم:
- بهنظر میرسد زعفران بهعنوان یک داروی ضدافسردگی رایج، در کمک به کاهش علائم این بیماری مؤثر است.
- برخی مطالعات نشان میدهند که مکملهای خوراکی زعفران ممکن است به بهبود بیماری آلزایمر کمک کنند.
- چندین مطالعه نشان داده است که زعفران ممکن است کلسترول و فشار خون بالا را بهبود ببخشد.
- زعفران یک آنتیاکسیدان است، از این رو ممکن است به مبارزه یا پیشگیری از انواع خاصی از سرطان کمک کند.
- این ادویه ارزشمند میتواند به سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و بهبود دورههای دردناک آن کمک کند.
اثرات جانبی مصرف زعفران کدام است؟
استفاده از زعفران در دوزهای بالا یا برای مدت طولانی ممکن است خطرناک باشد. از این رو:
- زعفران معمولا در مقادیر استاندارد، بهعنوان ادویه یا رنگدهنده در انواعی از غذاها استفاده میشود، که طبیعتا اثرات نامطلوبی را ایجاد نمیکند؛ اما دوزهای بالای ۵ گرم یا بیشتر میتواند مسمومیت به همراه داشته باشد و دوزهای ۱۲ تا ۲۰ گرمی نیز باعث مرگ میشوند.
- زمانیکه قرار باشد از زعفران بهعنوان دارو استفاده شود، اگر در دوزهای حداکثر ۱۰۰ میلیگرم در روز تا ۲۶ هفته باشد، معمولا خطری ایجاد نمیکند. اما اگر از این مقدار تجاوز کند، ممکن است عوارضی از قبیل خوابآلودگی، مشکلات معده، حالت تهوع یا استفراغ و در موارد نادر، واکنشهای آلرژیک را موجب شود.
- استفاده از مکملهای زعفران در کوتاهمدت برای اکثر افراد بیخطر بهنظر میرسد. هرچند ممکن است عوارض جانبی مانند اضطراب، تغییرات اشتها، ناراحتی معده، خوابآلودگی و سردرد ایجاد کند، اما بهعنوان یک مکمل غذایی، افراد میتوانند با خیال راحت تا ۱.۵ گرم زعفران در روز مصرف کنند. این در حالی است که تنها ۳۰ میلیگرم زعفران در روز برای بهرهمندی از مزایای سلامتی آن کافی است.
- اطلاعات مورد اعتماد کافی برای دانستن اینکه آیا مصرف زعفران در دوران شیردهی (در مقادیر بیشتر از مقدار موجود در غذاها) بیخطر است یا خیر، هنوز وجود ندارد. به همین دلیل توصیه میشود در مصرف آن اعتدال را رعایت کنید.
- بهنظر میرسد زعفران میتواند بر خلق و خوی افراد تاثیر بگذارد. از این رو، ممکن است باعث تحریکپذیری و رفتار تکانشی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شود. بنابراین در صورت داشتن این شرایط، از زعفران استفاده نکنید.
- افرادی که به گیاهان گونه لولیوم، اولیا و سالسولا حساسیت دارند، ممکن است به زعفران نیز حساسیت داشته باشند. از این رو، برای استفاده از زعفران حتما احتیاطهای لازم را انجام دهید.
- زعفران باعث کند شدن سیستم عصبی مرکزی میشود. از آنجاییکه بیهوشی و سایر داروهای مورداستفاده در حین جراحی نیز بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر میگذارند، توصیه میشود حداقل دو هفته قبل از جراحی، مصرف زعفران را قطع کنید.
زعفران را با چی نخوریم؟
هنگامی که زعفران بهعنوان مکمل استفاده میشود، ممکن است برای افرادی که از داروهای مختلفی استفاده میکنند، مشکلاتی را ایجاد کند. از این رو، اگر بهطور منظم دارو مصرف میکنید، حتما قبل از استفاده از مکملهای زعفران با پزشک خود مشورت کنید. زیرا مکملها مانند سایر داروها، توسط FDA قبل از ورود به بازار از نظر ایمنی یا اثربخشی بررسی و تنظیم نمیشوند. در بخش زیر، موارد تداخلی یا چیزهایی که نباید با زعفران مصرف شوند را بیان کردیم:
- داروهای فشار خون بالا (رقیقکنندهها یا داروهای ضدفشار خون)، با زعفران تداخل دارند. از آنجاییکه زعفران ممکن است فشار خون را کاهش دهد، میتوان نتیجه گرفت مصرف زعفران همراه با داروهای کاهشدهنده فشار خون، ممکن است باعث کاهش بیشازحد فشار خون شود.
- مصرف کافئین همراه با زعفران تداخل دارد. به دلیل آنکه زعفران ممکن است سرعت تجزیه کافئین توسط بدن را کاهش دهد، مصرف این طلای سرخ همراه با آن ممکن است اثرات و عوارض جانبی کافئین را در برخی از افراد بهطور قابلتوجهی افزایش دهد.
- داروهای ضددیابت با مصرف زعفران تداخل دارند. در حقیقت، زعفران ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد. بنابراین مصرف زعفران همراه با داروهای دیابت ممکن است باعث کاهش بیشازحد قند خون شود.
- مصرف داروهای آرامبخش (CNS depressants) با زعفران تداخل دارند. چراکه زعفران و داروهای آرامبخش هر یک میتوانند باعث خواب آلودگی و کندی تنفس شوند. بنابراین مصرف زعفران با داروهای آرامبخش ممکن است باعث مشکلات تنفسی یا خوابآلودگی بیشازحد شود.
تداخلات مصرف زعفران و کلام آخر
میدانیم زعفران بهعنوان ادویهای پرخاصیت و ویژه، معمولا برای افزودن عطر و رنگی جذاب به غذاها استفاده میشود. البته زعفران کاربرد دارویی نیز داشته و به همین دلیل مهم است که بدانیم زعفران را با چی نخوریم بهتر است. در هر صورت یادتان باشد که اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید و از داروهایی چون داروی فشارخون استفاده میکنید، برای اطلاع دقیق از دوز مصرفی زعفران، حتما با پزشک مشورت کنید.